OTKRIVENA SPOMEN PLOČA U ZNAK ZAHVALNOSTI PREMA KAĆKIM ŠVABAMA

Na kući, koja je nekada bila vlasništvo kaćkog Švabe Franca Šena, građani Kaća i Centar za razvoj Šajkaške postavili su spomen ploču u znak zahvalnosti prema kaćkim Švabama, koji su u zloglasnoj Šajkaško-novosadskoj raciji zaštitili svoje komšije od surovog pogroma, planiranog od strane okupatorske vlasti. 

Spomen ploču je otkrila članica Gradskog veća za kulturu Milanka Brkić koja je tom prilikom istakla da su izuzetno retki slični momenti u istoriji Drugog svetskog rata, budući da je moć totalitarnih političkih sistema bila toliko velika, da je svaka ideja otpora prema nasilju i nehumanosti bila osuđena u napred na propast.

- Ipak, tog hladnog januara 1942. godine, grupa kaćkih Švaba uspela je da iskoristi svoj autoritet i spreči nestanak desetine srpskih porodica u Kaću. Važno je reći, na ovom mestu da se najplodniji i najprožimajući uticaji između nemačkog i srpskog naroda zbio upravo u Šajkaškoj u XVIII i XIX veku- izjavila je Milanka Brkić i dodala – Srbi su u komunističkoj Jugoslaviji pristali da zaborave zlo koje su im počinile komšije, ali mi danas, negujući kulturu pamćenja, želimo jasno da kažemo da Srbi pamte svoje dobročinitelje, i da pamtimo Dianu Budisavljević, Arčibalda Rajsa, Elizaber Ros i sve one koji su u bezumnom 20. veku spašavali srpske živote.

Mađarske okupatorske snage, u želji da izvrše promenu demografske ravnoteže u Šajkaškoj, u januaru 1942. godine,  započele su  organizovano ubijanje nedužnih civila u Žablju, Čurugu, Gospođincima, Šajkašu, Loku, Mošorinu, Vilovu, Gardinovcima, Titelu i Starom Bečeju. U momentu kada je vojska stigla i u Kać, grupa lokalnih Nemaca uspela je da iskoristi svoj autoritet i izdejstvuje zabranu sprovođenja racije u ovom mestu. Zahvaljujući tom potezu spašeni su životi više stotina ljudi. To je jedan od rektih momenata u istoriji Drugog svetskog rata kada su sugrađani uspeli da nadjačaju autoritet totalitarnih režima i ostvare humano i civilizacijsko delo. Za stanovnike Kaća, pored izraza zahvalnosti, ova spomen ploča predstavlja i važan spomenik ljudskosti, hrišćanske samilosti i iskrenog prijateljstva između nemačkog i srpskog naroda.

Novi Sad, 3. novembar 2013. godine